Je denkt een ander – en vaak vooral ook jezelf – te helpen met een leugentje om bestwil. Een minimale verbuiging van de werkelijkheid, die de boel net een beetje opleukt. “Om bestwil”! Maar werkt dat wel zo? De geleerden zijn eruit, en hebben een handige 3 vragen-check voor je gemaakt.
Wat komt aan bod?
- Wat is een leugentje om bestwil
- Wat een leugentje werkelijk oplevert
- Check jouw leugentje om bestwil
- Dus: lieg niet
Wat is een leugentje om bestwil
“Naar de kapper geweest? Leuk!” – “Ik vertrek nu” – “Ai, nee vrijdagavond heb ik al iets” – “Ik zie je berichtje nu pas” – “Nee hoor, staat je goed” – “Ach, de klant heeft die misser vast niet gemerkt”.
Voorbeelden van “een leugentje om bestwil”. Een uitspraak die de werkelijkheid net iets ombuigt, omdat je denkt dat je de ontvanger daarmee van dienst bent. Je verrooskleurrigt of minimaliseert zaken, om een ander te sparen. Dénk je.
En ze komen dus in alle vormen, geuren en kleuren. Eentje om een vriendin te sparen die niet echt een knap kindje heeft. Eentje om de ander de illusie te geven dat je wel op tijd gaat komen (en misschien jezelf ook). Of eentje om een ander het idee te geven dat hij iets goed heeft gedaan, terwijl het beter kon.
Het is menselijk, hoor. Natuurlijk doe je het.
Je bent een sociaal dier en geaccepteerd worden door de kudde is je alles waard. Geen flauwe veroordeling, maar een heel natuurlijk gegeven. Het zit diep in je oerinstinct om er alles aan te doen om te overleven, en dus niet uit de groep gekickt te worden. Dus moet je iedereen tevreden houden en jezelf redden.
Ergo: negativiteit, kritiek of slecht nieuws moet te allen tijde vermeden worden.
Die reden bevat alleen één grote denkfout: je helpt de ontvanger, noch jezelf, er een steek verder mee. Het keert zich vooral tegen je, en helpt een ander van de regen in de drup. Lig je alsnog uit de kudde, en de ander ligt achterop.
Geen belerend cliché, maar een bewezen statement – door reseachers van Harvard Business Review, die er voor hun onderzoek 7 studies naar deden, onder 2000 deelnemers.
Wat een leugentje werkelijk oplevert – volgens Harvard
Een “paternalistische leugen” noemen zij een leugentje om bestwil. Wat volgens de definitie betekent dat je een leugen vertelt om een keuze voor een ander te maken, waarvan je denkt dat die het best is voor diegene. Daarmee beperk je echter de vrijheid of autonomie van die persoon om zélf te bepalen wat het best voor hem is.
Door een leugentje om bestwil te vertellen bepaal je dus voor een ander wat goed voor hem is (en voor jezelf), waarmee je de ontvanger het recht ontneemt om voor zichzelf te bepalen wat het beste is. Je doet een aanname, omdat jij denkt dat je het beter weet. Denkfout!
Een denkfout die je niet in dank afgenomen, blijkt uit de studies. Want of je leugen nu goed (zoals bedoeld) of slecht uitpakt voor de ander: iemand wil altijd zelf de keuze hebben, en nooit betutteld (jij bepaalt voor de ander) en belogen (om bestwil of niet, het blijft een leugen) worden.
De reactie op een ontdekte leugen om bestwil, is daarom volgens het onderzoek letterlijk:
“sterke wrok.”
Niet wat je wilde bereiken met je leugentje. Check daarom even wat je zegt, en of je dat beter anders kunt aanpakken, voordat je er weer een leugen uitsputtert.
Check jouw leugentje om bestwil – in 3 vragen
Testen of jouw uitspraak zo’n “paternalistische leugen” is kán namelijk. Razendsnel, voordat je hem automatisch meedeelt, zoals je dat tot nu toe vaak deed. Met deze 3-vragen check van dezelfde Harvard onderzoekers:
-
“Kun je met zekerheid zeggen dat de meeste mensen beter af zijn met de uitkomst door liegen, dan met de uitkomst door waarheid? Zo niet, vertel de waarheid.”
-
“Weet je of de persoon met wie je communiceert comfort verkiest boven oprechtheid? Zo niet, ga voor oprechtheid.”
-
“Ben je er zeker van dat het doelwit van je leugen weet dat jij het doet in hun beste belang? Zo niet, dan is elke poging om je leugen te rechtvaardigen onterecht.”
Geen wereldschokkende vragen, maar vragen die je even bewust maken van de reden van je leugen. Ze zetten aan tot dat “oja-moment”: “Oja, ik weet helemaal niet zeker of die ander beter af is met een leugen.” – “Oja, misschien wil die ander wel liever de harde waarheid horen dan de verzachtende leugen” – “Oja, iemand die belogen wordt weet helemaal niet of iets wel of niet om z’n bestwil is gedaan; het is voor hem gewoon een leugen”.
Allemaal bewustwordingen die leiden tot één conclusie, in verschillende woorden gegoten door de onderzoekers:
- “Vertel de waarheid.”
- “Ga voor oprechtheid.”
- “Je leugen rechtvaardigen is onterecht.”
Dus
Lieg niet – ook al is het om bestwil – maar vertel altijd de waarheid. Geef eerlijke feedback, ook als die negatief is. Draai niet om de zaken heen. Deel alleen dat compliment uit als je het meent.
Omdat je daarmee altijd in een beter daglicht bij de ander staat, dan wanneer je de keuze voor hem hebt gemaakt en hem een verbogen versie van de werkelijkheid voorhoudt. Je ontneemt er z’n autoriteit mee, en bepaalt ermee dat jij beter weet dan de ander wat goed voor hem is. – Stop daarmee, in alle gevallen, zeggen de onderzoekers Emma Levine en Adam Greenberg in de toelichting van hun onderzoek:
“Hoewel paternalistische leugens vaak goed bedoeld zijn, zullen ze normaal gesproken averechts werken. Liegen helpt alleen wanneer er geen enkele twijfel is over de resulterende voordelen voor de ontvanger. In alle andere gevallen is eerlijkheid het beste beleid.”
In praktisch alle gevallen, dus. Want geef toe: je weet nooit zeker of je goedbedoelde leugen wel zulke goede resultaten oogst. Er is altijd een risico op averechtse effecten. Of je nu een slecht geknipt kapsel beoordeelt of je collega niet corrigeert op een gemaakte fout.
Ook niet als je denkt dat je junior collega van de waarheid ontzien beter is, omdat hij wel wat zelfvertrouwen kan gebruiken. Ook niet als je je eigen hachje probeert te redden, omdat je denkt dat je leuker wordt gevonden als je een kapsel onterecht prijst.
Zeg niks, of zeg de waarheid. In het geval van het kapsel: zeg niks. Je hoeft geen compliment te geven, als je het niet meent. In het geval van je collega: zeg de waarheid. Je collega’s, juist de juniors, willen in 92% van de gevallen wél negatieve (opbouwende) feedback krijgen. Had je niet gedacht?
Waarom zou je hen dat onthouden, omdat jij denkt dat het beter voor hen is? Mis gedacht! Dus voortaan: gewoon feedback geven. Positief – als je het echt meent – of negatief – omdat anderen daar dus wél op zitten te wachten.
Altijd doen.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van slimmer communiceren, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw productiviteit een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Feedback Geven
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
