Slecht nieuws brengen… poeh…je zou het maar moeten doen. Niemand vindt het leuk om te vertellen dat iemands contract afloopt of dat een project na maanden voorbereidingen toch niet doorgaat. Maar met de juiste tips is het misschien niet zo’n drama als je denkt. Eén tip: draai er niet omheen. En vooruit, in dit artikel geven we nóg 5 tips voor een slecht nieuws gesprek.

Wat komt aan bod:

  1. Wat is een slecht nieuws gesprek?
  2. Hoe voer je een slecht nieuws gesprek?
  3. Een slecht slecht nieuws gesprek voorbeeld
  4. Slecht nieuws gesprek voorbereiden
  5. Slecht nieuws gesprek tips: wees menselijk, maar professioneel
  6. Veelgestelde vragen over het slecht nieuws gesprek

Wat is een slecht nieuws gesprek?

Vervelend, dat sowieso. Niemand is graag de brenger van vervelend nieuws. Een slecht nieuws gesprek is een gesprek waarin jij de ander nieuws brengt waar diegene niet blij van wordt. Dat kan van alles zijn:

  • Je moet een ontslaggesprek voeren.
  • Je staat op het punt om een slecht nieuws gesprek in de zorg te voeren waarin je iemand een nare diagnose of prognose moet meedelen. 
  • Je gaat een slecht nieuws gesprek in de kinderopvang aan door tegen ouders te zeggen dat hun kind is gevallen of dat er wat anders naars is gebeurd. 
  • Je moet vertellen dat een project gestaakt wordt.
  • Je moet een slecht nieuws gesprek met ouders voeren en moet vertellen dat hun zoon niet goed meekomt met de klas. 
  • Je moet een reorganisatie aankondigen.
  • Je moet een klant vertellen over een gemaakte fout met grote consequenties.

Het zijn allemaal moeilijke gesprekken. Heftig misschien zelfs, afhankelijk van de situatie. Niet gek dat al snel één prangende vraag opkomt…

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door Tijdwinst.com (@tijdwinst)

Hoe voer je een slecht nieuws gesprek?

Je wilt dat je slechte nieuws zo goed mogelijk landt. Je wilt laten blijken dat je empathie hebt voor de ontvanger en weet dat dit naar is om te horen. Maar je wilt ook weer niet zo empathisch reageren dat je boodschap niet goed aankomt. Lastig lastig!

Van slecht nieuws kun je (helaas) geen goed nieuws maken. Dat is wel waar het in de praktijk misgaat. In 90% van de gevallen zelfs.

Mensen zwakken de boodschap af, combineren het slechte nieuws met iets positievers of proberen er snel overheen te stappen. 

Allemaal met de beste bedoelingen, maar het werkt niet. 

Slecht nieuws wordt nooit goed nieuws, maar je kunt van een slecht nieuws gesprek wel een goed gesprek maken. Dat betekent dat de ander zich gerespecteerd voelt en jou na afloop nog steeds recht in de ogen kan kijken. Zonder verwijten.

Een slecht slecht nieuws gesprek voorbeeld

Hoe het niet moet? Dat laat dit voorbeeld van een niet al te best slecht nieuws gesprek goed zien. Tony Howard (destijds CEO bij benzinebedrijf BP) ging er in 2010 compleet de mist mee in. Aan hem was de niet zo schone taak om te vertellen over de ontploffing van een olieplatform in de golf van Mexico. 

Tony pakte het op meerdere manieren totaal onhandig aan.

  • Hij begon al verkeerd door de ramp af te zwakken “relatief klein” te noemen, terwijl de impact ervan enorm was en de ramp levens heeft gekost. 
  • Hij nam geen verantwoordelijkheid. Sterker nog, hij zei “Het spijt ons dat deze ontwrichting levens heeft gekost. Er is niemand die liever wil dat dit gedaan is dan ik. Ik wil graag mijn leven terug.” (Ai!)
  • Hij wuifde de schuld weg en schoof het op anderen af dan BP: “Een reeks organisaties was betrokken, waaronder BP, en het is simpelweg niet te zeggen wat de oorzaak is geweest.”

Kortom: veel fouten in één speech. Geen verrassing dus dat Tony even later opstapte en sindsdien door menig gespreksexpert wordt aangehaald als voorbeeld van hoe een slecht nieuws gesprek niet moet.

In dit videootje zie je de excuses van Tony. Beoordeel zelf wat jij van zijn “oprechte excuses” vindt.

Slecht nieuws gesprek voorbereiden

Slecht nieuws brengen is al lastig genoeg. Het laatste wat je wilt is dat je tijdens het gesprek zelf nog moet nadenken over hoe je het gaat brengen. Een goede voorbereiding is bij een slecht nieuws gesprek dan ook cruciaal.

Dat betekent niet dat je een hele speech moet uitschrijven. Wel dat je van tevoren helder hebt wat precies het slechte nieuws is, waarom het besluit genomen wordt en wat de feiten zijn.

Denk ook alvast na over de vragen die de ander waarschijnlijk gaat stellen. Vragen als: waarom ik? Waarom nu? Wat betekent dit voor mij? Als je die vragen niet goed kunt beantwoorden, zal het gesprek rommelig en onvoorbereid aanvoelen. En dat maakt het alleen maar lastiger voor jullie allebei.

Vind je het spannend? Dat is helemaal niet gek. Spreek het gesprek even door met een collega of oefen even voor de spiegel. Klinkt gek, maar werkt wel. Want als je zelfverzekerd bent, geeft dat duidelijkheid en straalt dat vertrouwen uit. Dat maakt het gesprek juist net wat meer draaglijk. 

Slecht nieuws gesprek tips: wees menselijk, maar professioneel

Hoe je een ontslaggesprek, een slecht nieuws gesprek met ouders of andere vervelende gesprekken dan wél goed voert? Wees in elk geval proactief. Breng het nieuws voordat iemand er op een andere manier achterkomt. En wees duidelijk en eerlijk. Ook over de vervelende details. 

Dit zijn 6 tips voor een goed slecht nieuws gesprek.

1. Denk na over wanneer je een slecht nieuws gesprek voert

De toevallige ontmoeting bij het koffiezetapparaat is niet hét moment om slecht nieuws te brengen. Het is belangrijk dat je je slecht nieuws gesprek zorgvuldig timet.

Plan het gesprek daarom op een moment waarop de ander de tijd heeft om het slechte nieuws te verwerken of er met anderen over te praten.

En nee, vrijdagmiddag is dus niet het beste moment. Voorkom dat je het nieuws brengt wanneer de ander er in zijn eentje voor staat. En ja, daar is de vrijdagmiddag hét slechte voorbeeld van. 

Plan liever een moment eerder op de dag. Kies een afgesloten plek, reserveer de ruimte en zorg ervoor dat jij niet gestoord kunt worden en alle tijd hebt voor het gesprek. Zet een kruis in je agenda en wees er echt.

2. Val met de deur in huis en draai er niet omheen

Wat er ook gebeurt, breng het nieuws niet te voorzichtig. Draai niet om de feiten heen, wuif dingen niet weg en laat de lange verzachtende aanloop voor wat het is. Verzachten met woorden als “een beetje”, ‘enigszins” of “het zou kunnen dat” werkt niet. Wees liever direct. Dat is wat volgens de wetenschap beter werkt. 

Zorg dat je kort en krachtig kunt uitleggen wat er aan de hand is. Dus niet: “We merken hier en daar dat het op bepaalde vlakken misschien niet helemaal optimaal gaat”, maar: “Je functioneren is nu onvoldoende, en het is belangrijk om stappen te gaan zetten om dit te verbeteren.” Pijnlijk? Ja. Maar duidelijkheid is beter dan een zachte klap die niet goed aankomt.

Uit onderzoek van Brigham Young University blijkt dat mensen directheid één van de belangrijkste punten vinden in een slecht nieuws gesprek. Zelfs belangrijker dan beleefdheid. Dus draai in je antwoord op vragen niet om dingen heen en laat geen enkele ruimte voor twijfel open. Zeg het waar het op staat. Assertieve communicatie is de sleutel. Dat leidt volgens onderzoekers uit Saarland tot begrip in plaats van conflict.

Natuurlijk is het voor jou als slecht-nieuws-brenger fijner om je slechte nieuws te verhullen in liefdevolle en verzachtende woorden. Maar het gaat niet om jou, het gaat om de ontvanger. Laat direct blijken dat het om een serieus gesprek gaat. Dan is de ontvanger er maar vast op voorbereid. 

Een inleiding van één zin kan al voldoende zijn. Zeg gewoon “Ik wil met je praten”, “Ik moet je iets zeggen” of “Ik vrees dat ik slecht nieuws heb…”.

Wat je ook doet, begin niet over koetjes en kalfjes als het weer en vraag niet aan de ander wat ze denken dat er zelf aan hand is. Na bovenstaande voorbeeldzinnen is het een goede opening om te vertellen waarom je het gesprek hebt ingepland: “De reden dat ik deze afspraak heb gemaakt is, omdat…”

3. Gebruik de 5 fasen voor een slecht nieuws gesprek

Je bent er nog niet na die directe binnenkomer. Wil je het slechte nieuws goed brengen? Gebruik dan de 5 fasen van een slecht nieuws gesprek – gebaseerd op de praktijkervaring van Neeleman en de conclusies uit onderzoek van Manning en Amara. 

  1. Drop het nieuws meteen, zonder doekjeswinderij. Wees eerlijk, kort en krachtig en breng het nieuws compleet. Dus vertel alles wat je weet. Dat zorgt voor respect en betrouwbaarheid. Mensen waarderen het dat je transparant bent.
  2. Neem (waar mogelijk) verantwoordelijkheid. Wijs niet naar wie dan ook (ook niet met woorden als “Ik heb helaas van bovenaf gehoord” of “Ik ben het niet eens met de beslissing”). Houd het bij jezelf. Niet leuk voor je ego, wel belangrijk. Ook dat maakt je betrouwbaarder voor de ander. Uit onderzoek van organisatiepsycholoog Stuart Sidle en Matthew Randall (directeur van het Centre for Professional Excellence) blijkt dat transparantie en verantwoordelijkheid dé ingrediënten zijn voor een goed slecht nieuws gesprek.
  3. Toon empathie. Nu zijn er natuurlijk situaties waarin het niet zozeer gaat om verantwoordelijkheid. Je moet iemand bijvoorbeeld een diagnose meedelen. In dat geval is het vooral belangrijk om empathie te tonen. Laat blijken dat je snapt wat de impact van je boodschap is.
  4. Luister. Nadat je je boodschap hebt gebracht, is het vooral belangrijk om te luisteren naar de ander. Actief luisteren om precies te zijn. Dus neem niet zelf het woord, maar laat de ander uitgebreid vertellen hoe dit voor hem is. Toon enkel begrip en blijf doorvragen totdat de ander alles heeft verteld.
  5. Benoem wat de volgende stap is. En wat nu? Dat is een vraag die jij als slecht-nieuws-brenger wilt beantwoorden. Geef aan welke stappen jij of iemand anders in de organisatie nu kunt zetten. Vertel bijvoorbeeld hoe hr-professionals kunnen helpen bij het vinden van een nieuwe baan. Of geef aan wat je nu wilt doen met het project dat is misgelopen. Wees proactief bij de opvang na het slecht nieuws gesprek.
  6. Onderneem actie. Zet de stappen op die je hebt genoemd. Houd het niet bij plannen, maar maak er werk van. Laat zo zien dat jij je beloftes nakomt. Anders is al je eerdere goede werk in het slecht nieuws gesprek voor niets.

slecht-nieuws-gesprek

Even tussendoor… wil je meer van dit soort handige modellen en tips krijgen voor zowel slecht als goed nieuws gesprekken? Surprise, surprise: we doen je veel van dit soort praktische tips cadeau op onze socials. Volg bijvoorbeeld Tijdwinst en time management expert Björn Deusings op Instagram. 

4. Geef de ander de tijd om slecht nieuws te verwerken

Een stilte is niet erg in een slecht nieuws gesprek. Sterker nog, het is juist nodig. Het geeft de ander de tijd om het slechte nieuws te verwerken. Het is heel normaal om de aandrang te voelen tijdens een pijnlijke stilte om deze te gaan vullen, met argumenten of juist verzachtende woorden, maar het is juist het tegenovergestelde van wat je wilt doen. Wees bewust even stil na het brengen van het nieuws. 

5. Wees empathisch, maar wel duidelijk

Deze tip is al in het lijstje hierboven te vinden. Maar we noemen hem nog maar eens, omdat-ie zo belangrijk is: wees respectvol naar de ontvanger. Laat blijken dat jij je kunt verplaatsen in hem.

Ga niet honderdmaal sorry zeggen, maar laat de ander de ruimte om te zeggen waar hij mee zit of juist om verslagen voor zich uit te staren. Het draait nu om de ander, niet om jou.

Er zijn verschillende mogelijke reacties op slecht nieuws. Hoe iemand gaat reageren, kun je nooit voorspellen. Dat maakt het voeren van een slecht nieuws gesprek ook zo lastig. Daarom helpt het wel om alvast te weten hoe je het beste met verschillende reacties om kan gaan. 

  • Boos/weerstand: Als iemand boos reageert, is het belangrijk om zelf kalm te blijven en niet in de verdediging te schieten. Dat maakt het vaak alleen maar erger. Herhaal je kernboodschap zonder in discussie te gaan. 
  • Verdriet: Geef de ander de ruimte om verdrietig te zijn of te huilen. Wees even stil en toon daarna empathie. “Ik begrijp dat het moeilijk is om te horen. Neem de tijd.” Zeg dus niet iets als: “Het is niet nodig om te huilen.” of “Kop op.”
  • Ontkenning: Geef de ander de tijd om het nieuws te laten bezinken. Erken dat het moeilijk is om te geloven, maar geef meer informatie om ervoor te zorgen dat de boodschap wel overkomt. Bijvoorbeeld: “Ik zie dat het als een verrassing komt, laat me uitleggen waarom we dit besloten hebben.”
  • Gelatenheid/zwijgen: Ook een korte gelaten reactie is mogelijk: “Oké.” Geef ook dan de ander de tijd om het nieuws te verwerken en check vervolgens of de boodschap is aangekomen. Zeg bijvoorbeeld iets als: “Ik merk dat je stil bent. Hoe voel je je bij dit nieuws?”
  • Heel veel vragen: Zorg dat je goed voorbereid bent om de vragen die de ander misschien heeft te kunnen beantwoorden. Leg rustig de vervolgstappen uit en zet deze ook nog even op papier (of de mail). 

Merk je dat de ander het er lastig mee heeft? Slecht nieuws verwerken doe je niet even snel binnen een gesprek. Stel eventueel voor om het gesprek later voort te zetten. Bied daarbij altijd aan dat je beschikbaar bent voor vervolgvragen. De kans is groot dat er later nog prangende vragen oppoppen.

Hoewel het belangrijk is om empathisch te zijn, is het net zo belangrijk om duidelijk te zijn en bij je standpunten te blijven. Ga dus niet onderhandelen over het slechte nieuws. Een andere valkuil is om de ander te willen troosten. Dit is heel menselijk, maar omdat jij de boodschapper bent is dit vaak niet mogelijk. Vertrouw erop dat de ander mensen om zich heen heeft die dit na afloop van het gesprek veel beter kunnen en ben er vooral op praktisch gebied voor de ander.

6. Voer vaker 1-op-1-gesprekken

Je wilt voorkomen dat je uit het niets met een vervelende boodschap komt. Het is daarom goed om elkaar als collega’s regelmatig feedback te geven (positief en negatief). Mits je die feedback goed geeft natuurlijk. Dan komt slecht nieuws minder uit de lucht vallen en kun je open communiceren over hoe het ervoor staat. 

Denk je nu “Waar haal ik de tijd vandaan voor die gesprekken?!”? Daar máák je tijd voor. Simpelweg door je prioriteiten te verschuiven en je tijd anders te managen. Lees Elke Dag Om 15.00 Uur Klaar of Full Focus Op Wat Écht Belangrijk is maar van onze timemanagement-expert Björn. Je kunt er zomaar twee uur per dag mee besparen.

Dus: de do’s en don’ts voor een slecht nieuws gesprek

Dat waren heel veel woorden over slecht nieuws gesprekken. Slecht nieuws brengen blijft een crime, maar je kunt het beter doen en zo veel ellende voorkomen. 

Kort samengevat: voor een slecht nieuws gesprek zijn de do’s en don’ts als volgt.

  1. Kies een tactisch moment voor het gesprek. Zorg ervoor dat de ontvanger tijd heeft om de boodschap (met anderen) te verwerken. Dus liever donderdagmiddag 13.00 uur dan net voor het weekend.
  2. Draai niet om je boodschap heen, maar val direct met de deur in huis.
  3. Gebruik de 5 stappen van een slecht nieuws gesprek en sla daarbij vooral de stappen ‘Toon empathie’ en ‘Luister’ niet over. Heel belangrijk!
  4. Geef de ander de tijd om het slechte nieuws te verwerken. Zoveel als nodig is.
  5. Wees empathisch, maar wel duidelijk. Bereid je voor op emoties en probeer er voor de ander te zijn, maar weet dat jij niet de aangewezen persoon bent om te troosten. 
  6. Voorkom waar mogelijk dat de boodschap uit de lucht komt vallen door vaker een op een met elkaar te spreken. Open en eerlijk.

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door Tijdwinst.com (@tijdwinst)

Cursus slecht nieuws gesprekken? Ga voor een training feedback geven!

Een spoedcursus slecht nieuws gesprekken voeren heb je hierbij gehad. Maar er valt nog veel meer te leren over slecht nieuws gesprekken voeren, feedback geven en in het algemeen je boodschap zo constructief en to the point mogelijk overbrengen. Leer alles over positieve én negatieve feedback geven bij onze training feedback geven. Volg de training op een locatie bij jou in de buurt of online. Zien we je binnenkort?

Veelgestelde vragen over het slecht nieuws gesprek

  • Hoe breng ik slecht nieuws zonder dat het te hard overkomt?

    Je brengt slecht nieuws zonder dat het te hard overkomt, door het gesprek kort in te leiden, zonder eerst vijf minuten over koetjes en kalfjes te praten of via een hele omweg bij de boodschap uit te komen. Dan voelt de klap namelijk nog harder als het nieuws opeens komt. Wees daarnaast empathisch: “Ik kan me voorstellen dat het veel is om te horen”, “Ik zie dat je dit raakt, en dat begrijp ik.”

  • Moet ik direct met het slechte nieuws beginnen of eerst inleiden?

    Leid het slecht nieuws gesprek eerst in, maar zorg dat het een korte inleiding is die de ander op het gesprek voorbereid. Denk aan een zin als: “Ik wil graag iets bespreken dat lastig is”, of “Er is iets wat ik met je moet bespreken”. Breng daarna meteen de boodschap over, zonder er verder omheen te draaien. Na het verwerken hiervan, kun je toelichting geven en luisteren naar de ander.

  • Wat als iemand emotioneel wordt tijdens het gesprek (boos, verdrietig, stil)?

    Hoe je het beste kunt reageren als iemand emotioneel wordt tijdens het slechtnieuwsgesprek, is afhankelijk van de emotie. Wanneer iemand boos wordt, is het belangrijk zelf kalm te blijven en niet in de verdediging te schieten. Bij verdriet geef je de ander de ruimte en ben je empathisch. Bij stilte geef je de ander de tijd om het nieuws te verwerken, en vraag je vervolgens hoe de ander zich voelt.

  • Hoe ga ik om met boosheid of weerstand?

    Als iemand boos of verontwaardigd reageert, bijvoorbeeld bij een slecht nieuws gesprek met de politie, is het belangrijkste dat jij rustig blijft en de emotie erkent zonder in de verdediging te schieten. Laat de ander stoom afblazen, luister actief en zeg bijvoorbeeld: “Ik zie dat dit je raakt.” Vermijd discussies of welles-nietes-reacties, en herhaal je boodschap duidelijk maar kalm.

  • Moet ik excuses aanbieden voor het slechte nieuws?

    Het is menselijk om je excuses aan te willen bieden voor het slechte nieuws. Dat roept echter vragen op als: “Waarom doe je het dan?”of “Is het dan nog te veranderen?” Een sorry klinkt alsof je niet achter het besluit staat. Of alsDat maakt het gesprek onduidelijk en verwarrend. Je mag wel begrip tonen: “Ik begrijp dat dit hard aankomt.”

  • Wat als ik het zelf ook oneerlijk of moeilijk vind?

    Soms moet je slecht nieuws brengen dat je zelf ook moeilijk vindt, bijvoorbeeld een slecht nieuws gesprek in het ziekenhuis. Of waar je niet achter staat, zoals een slecht nieuws gesprek met een medewerker die door een reorganisatie weg moet. Je mag laten merken dat je het lastig vindt en dat je met hen meeleeft, maar zeg niet dat je het er niet mee eens bent. Dat maakt het gesprek verwarrend en zorgt ervoor dat de boodschap minder goed overkomt.

  • Hoe bereid ik me goed voor op een slecht nieuws gesprek?

    Zorg dat je weet wat je wilt zeggen en op welke manier. Je hoeft niet het hele gesprek woord voor woord uit te schrijven – dat kan ook helemaal niet. Maar weet welke boodschap je wilt overbrengen en bereid de onderbouwing voor. Wees daarnaast voorbereid op emoties en bedenk ook alvast wat je kunt bieden aan hulp of ondersteuning, en wat de vervolgstappen zijn.

  • Wat als de ander in discussie wil over het besluit?

    Als de ander in discussie wil over het besluit, is het belangrijk om rustig te luisteren, niet in de verdediging te schieten en bij jouw argumenten te blijven. Het is geen onderhandeling, dus blijf de woorden herhalen, zodat duidelijk is dat hier geen ruimte voor is. Toon respect en begrip, zonder het gesprek te laten ontsporen. 

  • Hoe sluit ik het gesprek goed af?

    Vat aan het einde van een slecht nieuws gesprek kort samen wat er besproken is, bied ruimte voor vragen en geef helderheid over het vervolg (bijvoorbeeld nog een gesprek of een samenvatting via de mail). Sluit het gesprek weer af met empathie en geef aan dat je bereikbaar bent voor vragen of een vervolggesprek.

  • Wat als ik zelf geraakt ben door het gesprek?

    Het is helemaal niet gek om zelf ook geraakt te worden tijdens een slecht nieuws gesprek, of dat nu op bijvoorbeeld de oncologie afdeling is of bij een ontslag. Het zal namelijk emoties bij de ander oproepen. Je mag zeggen wat het met je doet, maar wees hier wel voorzichtig in. Het gesprek draait niet om jou, maar om de ander. Het is de ander die het slechte nieuws voor zijn kiezen krijgt, dus blijf professioneel en ondersteun de ander waar mogelijk.

  • Wat zijn de 5 fasen van een slechtnieuwsgesprek?

    De eerste fase van een slechtnieuwsgesprek is het slechte nieuws meteen te brengen. Geen omwegen, maar helder en compleet. Neem vervolgens zelf de verantwoordelijkheid. Toon oprechte empathie en laat merken dat je snapt wat het met de ander doet. Daarna: echt luisteren. Sluit af met wat er nu gaat gebeuren, en zorg dat je het ook waarmaakt. 

  • Wat is belangrijk bij een slecht nieuws gesprek?

    Het is belangrijk bij een slecht nieuws gesprek om duidelijk, eerlijk en to-the-point te zijn. Juist dit gaat in 90% van de gevallen fout. We zwakken de boodschap af, proberen er een positieve draai aan te geven of proberen het zo snel mogelijk af te ronden.

  • Wat te zeggen bij slecht nieuws?

    Zeg wat er gezegd moet worden: helder, direct en zonder omwegen. Toon vervolgens empathie door te laten zien dat je de impact van het slechte nieuws snapt. “Ik snap dat dit nieuws binnenkomt.” Net zo belangrijk is vervolgens dat je ruimte geeft aan de ander z’n emoties en vragen. Bij slecht nieuws is het niet alleen belangrijk wat je zegt, maar ook hoe goed je luistert.

  • Welke drie fasen kent een slechtnieuwsgesprek?

    Je kunt een slechtnieuwsgesprek samenvatten in drie fasen. De ‘confrontatiefase’: de fase waarin je het slechte nieuws concreet en duidelijk deelt. De ‘reactiefase’: waar je actief luistert naar de ander, vragen beantwoordt en ruimte geeft aan de emoties van de ander. De ‘afrondingsfase’: waarin je bespreekt wat de vervolgstappen zijn. 

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat gespecialiseerd is in slimmer (samen) werken. Daarvoor bieden we je diverse (online) trainingen aan. Van time management tot snellezen. Nieuwsgierig? Bezoek onze website of blogs en schrijf je snel in voor een van onze trainingen. 

Populaire trainingen: