Iedereen heeft wel ‘zo’n’ collega. Een die zeurt, alles beter weet en zonder moeite het bloed onder je nagels vandaan haalt. Het liefst zou je deze collega willen vermijden — maar wat nu als je ineens moet samenwerken. In zulke situaties doe je het als meneer Benjamin Franklin himself: wees ontzettend aardig. Dat doet namelijk het volgende met je brein:
Wat komt aan bod?
- Je kunt andermans gedrag niet veranderen
- Het Ben Franklin effect
- Cognitieve dissonantie zorgt ervoor dat je diegene weer kunt uitstaan
- Let wel even op
Je kunt andermans gedrag niet veranderen — dit werkt wél
Je kunt het met iedereen goed vinden — over het algemeen dan. Er is namelijk één collega die jou het bloed onder de nagels vandaan haalt. Hij weet het altijd beter. Zeurt veel, maar komt nooit in actie. En wat jou nog het meeste irriteert: hij laat altijd zijn afwas staan.
Zoals je ziet hebben we het hier niet over een collega die werkelijk grote problemen veroorzaakt. Hij leidt je niet af, hij doet zijn werk — je mag hem gewoon niet.
Dat kan.
Op zich is dat geen gigantisch probleem. Je kunt namelijk niet iedereen even leuk vinden. Je vermijdt dan meestal ook zijn aanwezigheid en houdt je voornamelijk op met collega’s die wel binnen jouw straatje passen.
… maar wat nu als je hem niet langer kunt vermijden en jullie gezamenlijk aan een project moeten werken? Hoe ga je dan om met zijn niet-grappige-grapjes en zijn drang om jou telkens foto’s van z’n kat te laten zien?
Simpel: je zorgt ervoor dat jij hem leuk gaat vinden.
Dat lees je goed. Jij gaat niet al je tijd en moeite steken in het veranderen van zijn persoonlijkheid — dat lukt je immers toch niet. Het enige dat jij in zo’n situatie kunt doen is jezelf laten geloven dat je hem een ontzettend toffe peer vindt.
Dat doe je door het ‘Ben Franklin effect’ te gebruiken. Een geschiedenislesje:
Het Ben Franklin effect — perfect voor die lastige collega’s
In 1737 werd Benjamin Franklin benoemd als griffier van het Amerikaanse Congres. In zijn memoir schrijft hij hier het volgende over:
“Toen ik opnieuw werd genomineerd hield mijn tegenstander een ontzettend lange speech over waarom ik niet de aangewezen persoon was om opnieuw de functie te bekleden. Dankzij deze heer kreeg de andere kandidaat de functie.”
De tegenstander, beschrijft Franklin als “een heer van fortuin en educatie, met talenten die hem hoogstwaarschijnlijk veel invloed zouden verschaffen in zijn verdere leven — wat ook gebeurde.” Franklin kon het bloed van de man wel drinken, maar het was en bleef een man met veel macht, wist hij
Zijn plan? Hij zou hem een brief schrijven.
In zijn brief ging Franklin echter niet tekeer over het zogenaamde mes dat de man in zijn rug had gestoken, maar vroeg hij hem één simpele vraag: of hij een zeldzaam boek uit zijn collectie mocht lenen.
De man leende het boek uit, Franklin las het en retourneerde het binnen een week mét een bedankbriefje. Dat was alles.
“Toen we elkaar daarna weer spraken”, schrijft Franklin in zijn memoir, sprak hij me met de grootste beleefdheid aan; hij gaf aan dat hij bereid was mij bij alle gelegenheden te dienen. Dit leidde ertoe dat we ontzettend goede vrienden werden — een die voortzette tot aan zijn dood.”
Hartverwarmend, maar wat is de moraal van dit verhaal?
Nou, wanneer jij ervoor zorgt dat een ander jou een gunst verleent, zal hij of zij jou onbewust aardig gaan vinden.
“Allemaal leuk en aardig”, denk je, “maar wat heb ik eraan als die hork mij aardig vindt. Ik ben juist degene die hem niet kan uitstaan.”
Klopt, maar wacht even:
We hebben je namelijk nog niet verteld dat dit effect ook andersom werkt:
Cognitieve dissonantie zorgt ervoor dat je diegene weer kunt uitstaan
Een onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Human Relations, toont aan dat ‘het Ben Franklin effect’ ook omgekeerd werkt:
Door iets ontzettend aardigs voor iemand te doen die jij niet kunt uitstaan, laat jij je brein geloven dat je positief over die persoon denkt — een psychologisch foutje van je brein:
Het Ben Franklin effect zorgt namelijk voor een zogenaamde cognitieve dissonantie — een psychologie term voor een situatie waarin wat jij verwacht dat zal gebeuren, niet overeenkomt met je daadwerkelijke ervaring.
Stel dus dat jij een koffie meeneemt voor die collega die altijd jouw presentaties afsnauwt, dan wil jouw brein de kloof tussen je actie (het trakteren op een koffie) en wat jij weet (dat het eigenlijk een etter is) dichten. Jouw brein raakt hierdoor in de war:
“Hé, ik dacht dat ik deze persoon een etter vond, maar aangezien ik hem koffie meeneem zal ik ‘m wel een toffe peer vinden. 🙂
Het gevolg is dat jij ineens – onbewust – minder vijandelijk naar je collega toe bent en hem zelfs aardig gaat vinden.
Werk je dus nauw samen met een vervelende collega en zul je echt even door de zure appel moeten heen bijten? Houd jezelf – en je brein – dan voor de gek: doe iets aardigs voor hem of haar. Voordat je het weet kun je niet meer onderscheiden of je diegene écht aardig vindt of dat het simpelweg het Ben Franklin effect is.
Een paar ideeën:
- Neem zodra je koffie voor jezelf haalt dan eens een koffie voor je collega mee.
- Op die extra hete zomerdag trakteer je hem of haar op een ijskoud blikje frisdrank.
- Zie je dat je collega worstelt met een lastige taak bied aan om hem een handje te helpen.
- …
Te vaak omgaan met irritante collega? Let wel even op:
Natuurlijk is het Ben Franklin effect geen magische pleister die je op iedere situatie kunt plakken. Wanneer iemand jou het leven werkelijk zuur maakt, dan kun je wel honderd koppen koffie kopen, de spanning tussen beide blijft.
In gevallen waar je dan ook niet meer spreekt over een simpele irritatie, maar waar een conflict op de loer ligt, ga je het gesprek met je collega of leidinggevende aan.
Weet je nou niet precies hoe je dit doet, lees dan eens dit artikel. Hierin vertellen we je hoe je op een proactieve manier het conflict kun sussen.
… of je volgt een Cursus Feedback Geven
Wil je je feedbackvaardigheden naar een hoger niveau tillen en vol vertrouwen die vervelende teamleden aanspreken? Dan is onze 1-daagse training Feedback Geven de perfecte kans voor jou! Hier bij onze trainingen op het gebied van assertiviteit, gesprekstechnieken en feedback geven, bieden we je de tools en kennis die je nodig hebt om effectief te communiceren en constructieve feedback te geven aan iedereen in je team.
- Stel je voor dat je in staat bent om op een duidelijke en respectvolle manier je standpunt over te brengen, zonder jezelf in te houden of overweldigd te voelen door emoties. Onze training helpt je om je zelfvertrouwen te vergroten, zodat je zonder aarzeling die lastige gesprekken kunt aangaan. Je leert technieken om je boodschap helder en doeltreffend te formuleren, waardoor de kans op misverstanden afneemt.
- Niet alleen leer je hoe je jezelf krachtiger kunt uiten, maar je ontwikkelt ook een beter begrip van hoe je feedback op een constructieve manier ontvangt. Dit zal je helpen om als team effectiever samen te werken en gezamenlijke doelen te bereiken. Het opbouwen van een open feedbackcultuur is essentieel voor het verbeteren van de prestaties en relaties binnen je team.
Onze ervaren trainers zullen je begeleiden met praktische oefeningen en waardevolle inzichten, gebaseerd op de nieuwste methoden en best practices. We creëren een ondersteunende en interactieve omgeving waarin je kunt groeien en je vaardigheden kunt aanscherpen.
Aarzel dus niet langer! Investeer in jezelf en je carrière door deel te nemen aan onze training. Je zult de voordelen ervaren in zowel je professionele als persoonlijke leven. Neem vandaag nog de stap om een krachtige communicator te worden en die vervelende teamleden effectief aan te spreken!
Wie zijn wij? | Cursus Feedback Geven
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
